عرف مقرراتی است که اختصاص به شغل یا مشاغل رایج در یک گارکاه داشته و در قانون پیش بینی نشده است به نحوی که مزایایی کمتر از آنچه در قانون مقرر شده، برای کارگر ایجاد نمی کند.
موادی از قانون کار که کلمه عرف در آن بکار رفته است
ماده ۱۰- قرارداد کار علاوه بر مشخصات دقیق طرفین ،باید حاوی موارد ذیل باشد:الف – نوع کار یا حرفه یا وظیفه ای که کارگر باید به آن اشتغال یابد.ب – حقوق یا مزد مبنا ولواحق آن ج – ساعات کار ،تعطیلات ومرخصی ها د – محل انجام کار ه- تاریخ انعقاد قرارداد و – مدت قرارداد ،چنانچه کاربرای مدت معین باشد. ز – موارد دیگری که عرف وعادات شغل یا محل ،ایجاب نماید.
تبصره – در مواردی که قرارداد کار کتبی باشد قرارداد در چهار نسخه تنظیم می گرددکه یک نسخه ازآن به اداره کار محل ویک نسخه نزد کارگر و یک نسخه کارفرما ونسخه دیگر در اختیار شورای اسلامی کارودر کارگاه های فاقد شورادراختیار نماینده کارگر قرار می گیرد.
ماده ۲۶- هرنوع تغییر عمده درشرایط کار که برخلاف عرف معمول کارگاه ویا محل کارباشد پس ازاعلام موافقت کتبی اداره کار واموراجتماعی محل، قابل اجرااست.درصورت بروز اختلاف ،رای هیات حل اختلاف قطعی ولازم الاجراء است.
ماده ۳۷- مزد باید در فواصل زمانی مرتب ودرروز غیر تعطیل وضمن ساعات کار به وجه نقد رایج کشور یا با تراضی طرفین به وسیله چک عهده بانک وبا رعایت شرایط ذیل پرداخت شود:
الف – چنانچه براساس قرارداد یا عرف کارگاه،پرداخت مزد به صورت روزانه یا ساعتی تعیین شده باشد،پرداخت آن باید پس ازمحاسبه در پایان روز یا هفته یا پانزده روز یکباربه نسبت ساعات کار ویاروزهای کارکرد صورت گیرد.
ب – درصورتی که براساس قرارداد یا عرف کارگاه پرداخت مزدبه صورت ماهیانه باشد،این پرداخت باید در آخر ماه صورت گیرد. در این حالت مزد مذکور حقوق نامیده می شود.تبصره – درماه های سی ویک روزه مزایا وحقوق باید بر اساس سی ویک روز محاسبه و به کارگر پرداخت شود
ماده ۴۸- به منظور جلوگیری از بهره کشی از کاردیگری وزارت کار وامور اجتماعی موظف است نظام ارزیابی وطبقه بندی مشاغل رابا استفاده ازاستاندارد مشاغل و عرف مشاغل کارگری درکشور تهیه نمایدو به مرحله اجرادرآورد.
ماده ۵۱- ساعت کار در این قانون مدت زمانی است که کار گر نیرو یا وقت خود را به منظور انجام کار در اختیار کار فرما قرار می دهد. به غیر از مواردی که در این قانون مستثنی شده است کار کارگران در شبانه روز نباید از ۸ ساعت تجاوز نماید .
تبصره ۱- کار فرما با توافق کارگران ، یا نماینده قانونی آنان می تواند ساعات کار را در بعضی از روز های هفته کمتر از میزان مقرر و در دیگر روزها اضافه بر این میزان تعیین کند به شرط آنکه مجموع ساعات کار هر هفته از ۴۴ ساعت تجاوز نکند.
تبصره ۲- در کارهای کشاورزی کار فرما می تواند با توافق کار گران نماینده یا نماینده گان قانونی آنان ساعات کار در شبانه روز با توجه به کار،عرف و فصول مختلف تنظیم نماید.
ماده ۵۴- کار متناوب کاری است که نوعاً درساعات متوالی انجام نمی یابد، بلکه در ساعات معینی در شبانه روز صورت می گیرد.
تبصره – فواصل تناوب کار در اختیار کارگر است وحضور او در کارگاه الزامی نیست . در کارهای متناوب ، ساعات کار وفواصل تناوب ونیز کار اضافه نباید از هنگام شروع تا خاتمه جمعاً از ۱۵ ساعت در شبانه روز بیشتر باشد. ساعت شروع وخاتمه کار وفواصل تناوب با توافق طرفین ونوع کار وعرف کارگاه تعیین می گردد.